Việt Nam đang đề ra mục tiêu quan trọng là tạo ra một hệ thống giao thông xanh, và đặt mục tiêu giảm hoàn toàn phát thải ròng khí nhà kính đến năm 2050. Ngoài việc chuyển từ xe động cơ đốt trong sang xe điện, sử dụng xe chạy bằng khí hydro cũng đang trở thành một lựa chọn quan trọng cần xem xét.
Bùng nổ xe điện ở Việt Nam
Tại cuộc tọa đàm “Ngành công nghiệp ô tô tiếp cận đa chiều, hướng tới trung hòa carbon” diễn ra vào ngày 22/9 và do báo Tiền Phong tổ chức, nhiều chuyên gia đã đưa ra nhiều quan điểm cho thấy sự bùng nổ của xe điện đang diễn ra tại Việt Nam.
Bà Nguyễn Thị Phương Hiền, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải đã chia sẻ thông tin, tính đến ngày 31/12/2022, tổng số lượng ô tô và xe máy đăng ký lưu thông tại cả nước đã vượt qua con số 5,850 triệu. Trong số này, các loại ô tô năng lượng xanh (bao gồm xe điện, hybrid, và hybrid có sạc từ nguồn ngoài) đã tăng lên 11.000 chiếc vào cuối năm 2022, còn xe máy điện đã đạt gần 2 triệu chiếc, tăng nhanh so với vài năm trước đó.
Bà Hiền cho biết thêm, vào năm 2019, xe ô tô năng lượng xanh chủ yếu là các dòng xe hybrid (xe lai) và hybrid có sạc nhập khẩu, và số lượng này còn khá ít. Tuy nhiên, vào năm 2020, số lượng xe điện và xe lai đã gần 550 chiếc, và đến năm 2021, con số này đã tăng lên gần 2.400 chiếc. Riêng trong năm 2022, đã có hơn 8.000 chiếc xe điện mới được đăng ký để lưu thông trên đường.
Thực tế, Việt Nam đã chứng kiến sự bùng nổ của thị trường xe điện, chủ yếu nhờ sự tiên phong của Vinfast. Vinfast đã đặt dấu ấn bằng việc giới thiệu mẫu ô tô điện VF e34 vào cuối năm 2021, cùng với hệ thống trạm sạc ấn tượng hơn 1.000 trạm từ Bắc vào Nam. Đến tháng 7/2022, Vinfast đã dừng toàn bộ sản xuất xe ô tô chạy bằng xăng để tập trung phát triển các dòng xe điện thuần túy như VF8, VF 9, VF 5. Với thành tựu đáng kể, đến cuối hai quý đầu năm 2023, Vinfast đã bán được tổng cộng 11.315 chiếc xe điện.
Không chỉ riêng Vinfast, thị trường ô tô Việt Nam hiện nay cũng đang chứng kiến sự xuất hiện của nhiều thương hiệu khác có danh mục sản phẩm xe điện đa dạng. Hyundai đã giới thiệu mẫu Ioniq 5, có giá từ 1,3 tỷ đồng, trong khi Mercedes-Benz đã đưa vào thị trường mẫu EQS với giá từ 4,8 tỷ đồng, và Porsche Taycan với giá từ 5,7 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có sự xuất hiện của Wuling Hongguang Mini EV với giá khởi điểm từ 239 triệu đồng. Thậm chí, dự kiến trong năm 2023, sẽ có khoảng chục mẫu xe điện mới ra mắt, bao gồm bộ 3 mẫu từ Mercedes-Benz (EQB, EQE, EQS SUV), KIA EV6, VinFast VF 3, và Haima 7X-E.
Tại một buổi hội thảo gần đây, Ông Nguyễn Trung Hiếu, Trưởng ban Kế hoạch kinh doanh của công ty Ô tô Toyota Việt Nam, tiếp tục xác nhận rằng trong 10 năm tới, công ty sẽ tiếp tục tập trung vào phát triển xe hybrid. Tuy nhiên, ông cũng tiết lộ rằng thương hiệu lâu đời của Nhật Bản sẽ sớm mang đến cho thị trường Việt Nam một mẫu xe điện để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Xe hydro: Ưu việt nhưng giá đắt
Có thể khẳng định rằng với cam kết COP26 và Quyết định 876 của Thủ tướng, Chính phủ Việt Nam đã thiết lập mục tiêu quyết tâm xây dựng một ngành công nghiệp ô tô không gây ra khí thải độc hại cho môi trường.
Tuy nhiên, xe điện không phải là lựa chọn duy nhất để đạt được mục tiêu này. Trong buổi hội thảo, các chuyên gia đã thảo luận về các ưu điểm của các loại xe sử dụng nguồn năng lượng sạch khác trong việc đóng góp vào mục tiêu trung hòa carbon. Một trong những giải pháp được đề cập đó là xe chạy bằng nhiên liệu hydro.
Theo PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô tại Đại học Bách khoa Hà Nội, các xe chạy bằng nhiên liệu hydro mang trong mình nhiều ưu điểm kết hợp giữa xe điện và xe động cơ đốt trong. Điều này bao gồm việc không thải ra khí CO2, khả năng tăng tốc mạnh mẽ, và tốc độ nạp nhiên liệu nhanh chóng.
Động cơ sử dụng khí hydro có khả năng chuyển đổi nhiên liệu thành năng lượng với hiệu suất lên đến 60-70%, cao hơn nhiều so với động cơ đốt trong truyền thống. Điều này mang lại lợi ích tiết kiệm nhiên liệu và giảm chi phí vận hành xe. Ngoài ra, xe chạy bằng khí hydro cũng có thời gian sạc nhanh và khả năng di chuyển xa.
Một bình khí hydro có thể được nạp lại trong vài phút, một lợi thế so với việc sạc pin xe điện mất thời gian lâu hơn. Điều này giúp giảm thời gian chờ đợi và tạo sự tiện lợi cho người dùng. Ngoài ra, xe chạy khí hydro có khả năng di chuyển xa hơn so với xe điện, do năng lượng được lưu trữ dưới dạng khí và dễ dàng tiếp cận.
Tuy nhiên, xe chạy khí hydro cũng đối diện với một số thách thức. Việc sản xuất, lưu trữ và phân phối khí hydro vẫn đòi hỏi đầu tư đắt đỏ và đang gặp hạn chế. Hệ thống nhiên liệu của xe khí hydro cũng đòi hỏi bảo dưỡng thường xuyên và phức tạp hơn so với xe truyền thống.
Ông Nguyễn Trung Hiếu chia sẻ thêm về tình hình tại Việt Nam, cho biết hiện nước ta đã sản xuất khí hydro nhưng chủ yếu để xuất khẩu. Để xây dựng một trạm nạp khí hydro tiêu chuẩn cho ô tô, chi phí vẫn còn cao, lên tới 2 triệu USD.
Toyota đã bán mẫu xe chạy bằng khí hydro có tên Mirai từ năm 2015 và vẫn duy trì sản xuất cho đến hiện nay, mặc dù nhiều hãng xe khác đã từ bỏ loại xe này do các hạn chế về công nghệ sản xuất và giá bán đắt đỏ. Vào cuối năm 2020, Toyota Mirai thế hệ thứ hai đã chính thức được bán ra tại Nhật Bản với mức giá từ 7,1 triệu Yên đến 7,9 triệu Yên (~1,576 tỷ VNĐ đến 1,752 tỷ VNĐ), chưa kể đến chi phí nhiên liệu khá cao so với điện và xăng dầu.
Trong tình hình hiện tại, xe điện đang thu hút sự quan tâm của một phần khách hàng trẻ tại Việt Nam nhờ tính năng công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, đối với phần lớn người tiêu dùng, vẫn còn lo ngại về những hạn chế như dung lượng pin, hệ thống trạm sạc lướt qua và thời gian sạc chưa đủ nhanh. Trong trường hợp này, dường như các xe chạy bằng nhiên liệu hydro có thể giải quyết các vấn đề này.
PGS.TS Đàm Hoàng Phúc đã chia sẻ quan điểm của mình, dự đoán rằng trong tương lai, khi công nghệ và hạ tầng phát triển hơn, giá thành sản xuất giảm xuống, và mạng lưới trạm nạp mở rộng, các xe chạy bằng nhiên liệu hydro sẽ thay đổi cảnh quan xe hơi, giải quyết được các vấn đề liên quan.
Nhằm đảm bảo cam kết Net Zero đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại Hội nghị COP 26 tại Glasgow vào tháng 11/2021, vào tháng 7/2022, Thủ tướng đã ký Quyết định 876/QĐ-TTg, công bố lộ trình loại bỏ xe động cơ đốt trong. Theo lộ trình này, đến năm 2040, Việt Nam sẽ dần giảm và dừng sản xuất, lắp ráp, và nhập khẩu xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đến năm 2050, toàn bộ phương tiện giao thông đường bộ sẽ chuyển sang sử dụng điện và năng lượng xanh. Đồng thời, hạ tầng sạc điện sẽ được xây dựng để đảm bảo cung cấp năng lượng xanh trên toàn quốc.
Hiện tại, ngoài VinFast, nhiều hãng xe đang tiến hành các bước chuẩn bị và nghiên cứu thị trường. Chiến lược về xe điện đang được Bộ Công Thương tiến hành nghiên cứu và soạn thảo để trình Chính phủ trong thời gian tới.
